Gruner Veltliner

Waar komt de druivensoort Grüner Veltliner vandaan?

Gezien het overwicht van Grüner Veltliner in Oostenrijk is het logisch dat zijn wortels hier liggen. Waarschijnlijk werd de druif al in de middeleeuwen verbouwd in Neder-Oostenrijk aan de Donau, hoewel hij toen nog bekend stond als 'Grüner Muskateller'. Pas in de 18e eeuw dook de naam Grüner Veltliner voor het eerst op in documenten. Het verbazingwekkende is dat er absoluut geen verband is met de andere Veltliner-druivenrassen die er bestaan. Genetische analyses hebben aangetoond dat Grüner Veltliner ontstaan is uit een natuurlijke kruising tussen Traminer en een oud druivenras uit St. Georgen in Burgenland.

In de 20e eeuw kende het druivenras een opleving dankzij moderne teeltmethodes zoals de hoge cultuur volgens Lenz Moser. Deze methode maakte een betere controle van de opbrengst mogelijk en leidde tot een aanzienlijke toename van de kwaliteit. Vandaag beslaat Grüner Veltliner ongeveer een derde van het totale wijngaardareaal in Oostenrijk, waardoor het de belangrijkste inheemse druivensoort van het land is.

Grüner Veltliner wereldwijd

Hoewel Grüner Veltliner sterk geassocieerd wordt met Oostenrijk, heeft het ook internationaal voet aan de grond gekregen. In Europa wordt het geteeld in landen als Duitsland (vooral Rheinhessen), Italië (Alto Adige) en Slowakije.

Overzee is het te vinden in Nieuw-Zeeland, Australië en de Verenigde Staten, waar wijnmakers de variëteit waarderen voor zijn aanpassingsvermogen aan verschillende terroirs. Vooral Nieuw-Zeeland en Californië hebben een groot potentieel voor Grüner Veltliner, omdat de klimatologische omstandigheden er vergelijkbaar zijn met die in Oostenrijk. In vergelijking met chardonnay of sauvignon blanc speelt Grüner Veltliner internationaal echter een eerder ondergeschikte rol. Van de bijna 19.000 hectare wereldwijd staat 15.000 hectare alleen al in Oostenrijk.

Hoe smaakt Grüner Veltliner?

Een typische Grüner Veltliner herken je meteen als je hem proeft. Dat komt omdat hij de legendarische 'Pfefferl' - een vleugje peper - op de afdronk heeft. De meningen verschillen vaak over de vraag of het groene, witte of zwarte peper is, dus laten we het maar houden op de overkoepelende term 'peper'. Daarnaast zijn er meestal fruitige toetsen zoals groene appel, peer, pompelmoes en kweepeer.

In rijpere wijnen kunnen exotisch fruit zoals mango en minerale tonen overheersen. De smaak van Grüner Veltliner varieert sterk naargelang de locatie en rijping. Lichte varianten zijn fris, zuur en opwekkend, terwijl hoogkwalitatieve exemplaren van late oogsten en met vatrijping een romige textuur en complexe smaak kunnen hebben. De variëteit gaat van eenvoudige tafelwijnen tot topwijnen met een fenomenaal rijpingspotentieel. Terwijl een jonge en frisse Grüner Veltliner gedronken moet worden bij een temperatuur van 8 tot 10 °C, wordt een drinktemperatuur tussen 10 en 12 °C aanbevolen voor gerijpte wijnen en Smaragds.

Wat zijn de ideale groeiomstandigheden voor Grüner Veltliner?

Grüner Veltliner gedijt bijzonder goed in gematigde klimaten met voldoende neerslag. Diepe lössbodems bieden ideale omstandigheden voor dit druivenras omdat ze water goed kunnen opslaan. Grüner Veltliner is echter gevoelig voor droogte en ziekten zoals valse meeldauw of chlorose. Grüner Veltliner behaalt de beste resultaten in regio's met koele nachten, die de zuurtegraad helpen behouden. Al deze goede omstandigheden vind je in overvloed in heel Oostenrijk. Geen wonder dat de druivensoort daar de absolute ster is.

Welke teeltgebieden zijn bekend voor Grüner Veltliner?

Op dit punt verwacht je waarschijnlijk dat we hier alleen Oostenrijkse wijngebieden zullen opnoemen. En je hebt het niet helemaal mis. De meeste wijnstokken staan in de Alpenrepubliek. Maar om je gezicht te redden, hebben we naast de Oostenrijkse focus nog twee andere regio's voor je in petto.

Wachau, Oostenrijk: Bijna geen enkele regio produceert zoveel prestigieuze Grüner Veltliner wijnen als de Wachau. Het gebied ligt langs de Donau en biedt een uniek terroir van primaire rotsbodems en een koel, continentaal klimaat. De combinatie van steile terrassen en koele nachten zorgt voor fantastische wijnen. Daarnaast is er de kwaliteitsindeling met Steinfeder, Federspiel en Smaragd, waarbij de Smaragde de absolute topwijnen zijn.

Weinviertel, Oostenrijk Het Weinviertel is het grootste wijnbouwgebied van Oostenrijk - en met 6.800 hectare ook het epicentrum voor Grüner Veltliner. Diepe lössbodems en een gematigd klimaat zorgen voor frisse, kruidige wijnen met de typische 'Pfefferl' (een vleugje peper).

Kremstal, Oostenrijk: in het Kremstal gedijt Grüner Veltliner goed op winderige lössbodems en profiteert het van warme zomers en koele nachten in de herfst. Deze omstandigheden leiden tot elegante wijnen met delicate kruiden en uitgesproken fruit.

Kamptal, Oostenrijk In Kamptal variëren de bodems van löss tot primair gesteente, wat vrijwel garant staat voor een grote variëteit aan stijlen. De Grüner Veltliners zijn vaak krachtig, kruidig en hebben een duidelijke structuur.

Marlborough, Nieuw-Zeeland Het is misschien moeilijk te geloven, maar het is waar: in Marlborough, Nieuw-Zeeland, wordt Grüner Veltliner steeds belangrijker. Het klimaat, met zonnige dagen en koele nachten, en de kiezelachtige bodem bieden ideale omstandigheden voor deze variëteit. De wijnen uit Marlborough worden gekenmerkt door een levendige frisheid, exotische fruitaroma's en goed geïntegreerde zuren.

Zuid-Tirol, Italië In Zuid-Tirol, vooral in de Isarco vallei, wordt Grüner Veltliner verbouwd op kiezelachtige, steenachtige bodems. De hoogtes tussen 500 en 650 meter en het alpiene klimaat zorgen voor elegante wijnen met een fijne mineraliteit en een uitgesproken zuurgraad.

Welk eten past goed bij Grüner Veltliner?

Grüner Veltliner is een echte allrounder die perfect past bij zowel lichte als stevige gerechten. De absolute klassieker met Grüner Veltliner is natuurlijk Wiener Schnitzel. Het krokante broodkruimlaagje en malse vlees worden perfect aangevuld door de frisheid en kruidigheid van de Grüner Veltliner. Gebakken of gegrilde snoekbaars of forel zijn een genot met jonge en levendige Grüner Veltliners - net als met sushi.

Daarnaast wordt Grüner Veltliner beschouwd als een van de beste begeleiders van asperges - of het nu met Sauce Hollandaise, citroenbéchamel of au naturel bereid is. Zijn frisheid en kruidigheid benadrukken de delicate smaak van de asperges. Overigens harmoniëren mild-kruidige kazen zoals oude bergkaas goed met Grüner Veltliners, omdat hun zuurgraad de romigheid van de kaas in evenwicht brengt. En als je een complexe Grüner Veltliner Smaragd uit de Wachau opent, waarom zou je er dan niet van genieten met geroosterd varkensvlees of een knokkel van varkensvlees. De smaak en structuur passen perfect bij zulke hartige gerechten.

Drie leuke feiten over Grüner Veltliner

1. Tot de 20e eeuw werd de naam 'Grüne Muskateller' gebruikt voor Grüner Veltliner.
2. De oudste wijnstokken staan in Stützenhofen in Neder-Oostenrijk. Ze zijn meer dan 150 jaar oud.
3. In Oostenrijk is Grüner Veltliner vooral populair als 'spritzer' (een wijnspritzer) in de zomer.